Komisja Europejska chce skorygować podział przychodów, ryzyka i kosztów w łańcuchach dostaw żywności. Ma to zwiększyć dochody rolników z działalności rolniczej.
W odpowiedzi na raport Dialogu Strategicznego Komisja Europejska opublikowała w ramach prac nad Wspólną Polityką Rolną (WPR) po 2027 roku komunikat pt. „Wizja dla rolnictwa i żywności. Wspólne kształtowanie unijnego sektora rolnego i spożywczego, atrakcyjnego dla przyszłych pokoleń”. Podkreśla w nim strategiczne znaczenie sektora rolno-spożywczego dla Unii Europejskiej i konkurencyjności jej gospodarki. Zwraca również uwagę, że UE jest największym na świecie eksporterem produktów rolno-spożywczych.
Trafna jest postawiona w dokumencie diagnoza problemów, z którymi boryka się europejskie rolnictwo: niepewność dochodów, liczne wymogi biurokratyczne i niska rentowność produkcji rolnej.
Wedle przedstawionej wizji, sektor rolno-spożywczy stanie się bardziej atrakcyjny i przewidywalny, co zapewni stabilne dochody i napływ do sektora młodych osób. Ponadto, rolnictwo ma stać się bardziej konkurencyjne i odporne. W tym kontekście konieczne jest poszukiwanie nowych możliwości eksportowych oraz ograniczenie zależności od dostawców środków produkcji.
Za kluczowy warunek realizacji przedstawionej wizji rolnictwa KE uznała zwiększenie dochodów rolników z działalności rolniczej. W tym celu należy skorygować nierównowagę w łańcuchu żywności, gdzie podział przychodów, ryzyka i kosztów nie rozkłada się równomiernie.
Przyszła WPR ma być bardziej skupiona na rolnikach, którzy aktywnie prowadzą produkcję żywności. Ma to zapewnić ekonomiczną żywotność gospodarstw rolnych. Priorytetem WPR ma być również produkcja rolna niezbędna dla odporności i autonomii strategicznej UE. Ponadto wparcie powinno być kierowane do rolników, którzy najbardziej tego potrzebują, zwłaszcza do młodych i tych, którzy gospodarują na obszarach, na których są ograniczenia przyrodnicze w prowadzeniu działalności rolniczej. Po raz pierwszy wśród grup wymagających szczególnego wsparcia wymieniono rolników prowadzących produkcję mieszaną, czyli łączenie produkcji zwierzęcej i roślinnej, co sprzyja zrównoważeniu środowiskowemu prowadzonej działalności
KE zadeklarowała, że przyszła WPR w mniejszym stopniu niż obecnie będzie się opierała na warunkowości, a w większym na zachętach. Komisja ma zaproponować instrumenty rolnośrodowiskowe, które będą oparte na sprawdzonych, kwantyfikowalnych efektach środowiskowych.
Mając na uwadze uzależnienie rolnictwa UE od importu roślin wysokobiałkowych, KE ma zaproponować plan rozwoju tego rodzaju produkcji w UE oraz większej dywersyfikacji źródeł importu tych produktów. Podobne działania mają odnosić się do nawozów wykorzystywanych przez rolników.
KE zadeklarowała również, że w polityce handlowej UE będzie zwracać większą uwagę na kwestie zrównoważonego rozwoju oraz powiązań między polityką handlową i innymi działaniami wobec państw trzecich, a polityką wewnętrzną UE w odniesieniu do rolnictwa, środowiska, klimatu i zdrowia. Zapewniła, że zostanie wprowadzona zasada, iż najbardziej niebezpieczne, zabronione w UE pestycydy nie będą mogły być stosowane w produkcji artykułów importowanych przez UE. Realizacji tej polityki ma również służyć wzmocnienie kontroli produktów importowanych.
Komunikat KE dotyczący wizji dla rolnictwa nie wskazuje na konkretne instrumenty wsparcia. Nie odnosi się również do wcześniej opublikowanego przez KE komunikatu dotyczącego kolejnych wieloletnich ram finansowych, gdzie zapowiedziano wprowadzenie systemu jednofunduszowego, co może utrudniać realizację celów WPR i zaprezentowanej wizji rozwoju rolnictwa.
Dr hab. Barbara Wieliczko
—————–
Autorka jest profesorem Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk i członkinią Towarzystwa Ekonomistów Polskich.
Towarzystwo Ekonomistów Polskich (TEP) krzewi wiedzę ekonomiczną i wyjaśnia zjawiska gospodarcze współczesnego świata, propagując poszanowanie własności prywatnej, wolną konkurencję oraz wolność gospodarczą, jako warunki rozwoju Polski. Zrzesza praktyków biznesu i teoretyków różnych dziedzin nauk ekonomicznych.