Sprzedaż detaliczna towarów wzrosła w styczniu 2020 r. o 3,4 proc. r/r, a w stosunku do grudnia 2019 r. spadła o 20,6 proc. Bieżący wskaźnik ufności konsumenckiej obniżył się w lutym 2020 r. do poziomu 1,3, a wskaźnik wyprzedzający spadł do poziomu (-2,2) – podał GUS.
Dynamika sprzedaży detalicznej towarów słabnie od początku 2018 r. Jednak w styczniu 2020 r. to osłabienie jest wyraźniejsze niż w poprzednich miesiącach. W cenach stałych sprzedaż detaliczna towarów wzrosła o 3,4 proc. Tymczasem w całym 2019 r. wzrost ten wyniósł 5,4 proc.
Można było oczekiwać spadku optymizmu zakupowego konsumentów przyglądając się ich nastrojom, które wyraźnie i silnie zaczęły słabnąć od października 2019 r. We wrześniu 2019 r. bieżący wskaźnik ufności konsumenckiej wyniósł 10,2, a w lutym 2020 r. już tylko 1,3. Natomiast wskaźnik wyprzedzający spadł z 7,1 do (-2,2).
Zmiany optymizmu konsumentów można było obserwować w 2019 r. przyglądając się wzrostowi sprzedaży towarów w niewyspecjalizowanych sklepach, która silnie rosła. W 2018 r. sprzedaż w tych sklepach wzrosła o 5,4 proc., a w 2019 r. już o 10,3 proc. Wskazuje to na szukanie przez konsumentów tańszych produktów (szczególnie dóbr podstawowych), co nie dziwi patrząc na szybujące ceny (ceny żywności i napojów rosną zdecydowanie szybciej niż wskaźnik cen ogółem już od ponad roku). Szkoda, że GUS nie podał danych dot. wzrostu sprzedaży detalicznej w niewyspecjalizowanych sklepach w styczniu br. Można było ocenić, czy ten trend się nasila, a tym samym czy optymizm konsumentów, jak wskazują wskaźniki ufności, spada.
W danych dotyczących sprzedaży detalicznej zauważalna jest zmiana nastawienia konsumentów do zakupu dóbr trwałego użytku. W 2019 r. sprzedaż mebli, rtv i agd wzrosła o 15,1 proc. r/r. W styczniu 2020 r. wzrost wyniósł „jedynie” 5,8 proc. Oczywiście jeden miesiąc słabszego wzrostu sprzedaży dóbr trwałego użytku nie pozwala na jednoznaczne oceny. Warto jednak przyglądać się popytowi na tę grupę towarów w kolejnych miesiącach. Trudno bowiem tłumaczyć słabszą dynamikę ich sprzedaży wzrostem świadomości konsumentów dotyczącej ochrony środowiska. Można natomiast tłumaczyć nasycaniem się rynku, albo … koniecznością przeznaczania coraz większej części dochodów na dobra podstawowe w wyniku silnego wzrostu ich cen. Przyszłe dane pozwolą to wyjaśnić.
Wyprzedzający wskaźniki ufności także wskazuje na zmiany w ocenie sytuacji własnej konsumentów i sytuacji w gospodarce. Od listopada 2019 r. wyraźnie pogarszają się oceny sytuacji w gospodarce w najbliższych 12 miesiącach. W lutym 2020 r. po raz pierwszy od maja 2019 r. ocena zdolności do oszczędzania pieniędzy wskazywała, że rośnie odsetek konsumentów, którzy taką zdolność tracą. Zapewne jest to efekt obniżania się dochodów realnych w wyniku rosnących cen, tak towarów, jak w znacznie silniejszym stopniu – usług.
Także w lutym po raz pierwszy, tym razem od stycznia 2017 r. pojawiły się obawy konsumentów o wzrost bezrobocia. Nie jest to dobry sygnał dla spożycia gospodarstw domowych, bo obawy o sytuację na rynku pracy ograniczają ich skłonność do konsumpcji. A spożycie gospodarstw domowych to od kilku lat główny czynnik wzrostu gospodarczego w Polsce. Teraz może on wyraźnie osłabić wzrost PKB. Przy malejącej skłonności przedsiębiorstw do inwestycji wzrost PKB w 2020 r. nie będzie miał szans osiągnięcia zakładanego przez rząd w budżecie państwa 3,7 proc.
Chyba że rosnące zapasy węgla będą ten wzrost wspierać, aczkolwiek na pewno nie o taką strukturę wzrostu polskiej gospodarki nam chodzi.
Kontakt do autora:
dr Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek
Członek Rady Towarzystwa Ekonomistów Polskich
Wykładowca, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego
e-mail: malgorzata.krzysztoszek@tep.org.pl.
tel. +48 600 296 438
Towarzystwo Ekonomistów Polskich (TEP) krzewi wiedzę ekonomiczną i wyjaśnia zjawiska gospodarcze współczesnego świata, propagując poszanowanie własności prywatnej, wolną konkurencję oraz wolność gospodarczą, jako warunki rozwoju Polski. Zrzesza praktyków biznesu i teoretyków różnych dziedzin nauk ekonomicznych.