Po sierpniowym spowolnieniu ożywienia w przemyśle przetwórczym nie ma śladu. We wrześniu odnotowano wzrosty wartości zarówno wskaźnika koniunktury jak i sald odpowiedzi na główne pytania testu koniunktury mniej więcej tej samej wielkości co w maju, czerwcu i lipcu. Co więcej, wzrosły one nie tylko w skali miesiąca, ale – po raz pierwszy od wybuchu pandemii – także w skali roku.
Wskaźnik koniunktury IRG SGH (IRGIND) zwiększył swoją wartość o 7,6 pkt w porównaniu z sierpniem, co należy uznać za wzrost znaczny, bowiem przeciętny, miesięczny wzrost wartości wskaźnika w ostatnich ponad 23 latach sięgał 1,8 pkt. Jest to zarazem największy, miesięczny wzrost, jaki odnotowano w historii wrześniowych edycji badania. Łącznie od kwietnia br., w którym wskaźnik osiągnął historyczne dno (-38,8 pkt), zyskał 34,8 pkt i jest równy obecnie -4,0 pkt, zbliżając się do wieloletniej średniej (-0,4 pkt) i przebijając poziom, na jakim znajdował się w miesiącach bezpośrednio poprzedzających kryzys COVID-19 (-10/-15 pkt) (rys. 1). Obecna wartość jest wyższa od wartości sprzed roku o 7,2 pkt i najwyższa od czerwca 2019 r. To pierwszy wzrost wartości IRGIND w skali roku od lutego 2019 r. i potwierdzenie faktu, iż obserwowane odbicie w przemyśle przetwórczym jest czymś więcej niż tzw. efektem bazy.
Rys.1 Wskaźnik koniunktury IRG SGH w przemyśle przetwórczym i produkcja sprzedanej przemysłu przetwórczego w latach 2006-2020 wg GUS
Poprawa koniunktury jest powszechna, tzn. odnotowały ją niemal wszystkie przedsiębiorstwa bez względu na formę własności, profil produkcji, wielkość i położenie (tab. 1). Jedynie producenci nietrwałych dóbr konsumpcyjnych informują o pogorszeniu się koniunktury w porównaniu z sierpniem, jednak jest ono nieznaczne (zmiana wartości wskaźnika IRGIND mieści się w granicach błędu pomiaru). Co więcej, bardzo wyraźną poprawę koniunktury widać również w skali roku.
Tabela 1. Wartości wskaźnika koniunktury we wrześniu 2020 r. oraz ich zmiany w skali miesiąca i roku wg form własności, głównych grup produktowych, wielkości zatrudnienia i makroregionów
| wskaźnik koniunktury | IX 2019 | VIII 2020 | IX 2020 | zmiana m/m | zmiana r/r |
| ogółem | -11,2 | -11,6 | -4,0 | 7,6 | 7,2 |
| przedsiębiorstwa publiczne | -24,1 | -1,1 | 0,7 | 1,8 | 24,8 |
| przedsiębiorstwa prywatne | -10,1 | -12,7 | -4,5 | 8,2 | 5,6 |
| półprodukty | -14,8 | -10,8 | -6,9 | 3,9 | 7,9 |
| dobra inwestycyjne | -7,9 | -9,2 | 3,4 | 12,6 | 11,3 |
| dobra konsumpcyjne trwałego użytku | -21,7 | -24,8 | 11,2 | 36,0 | 32,9 |
| nietrwałe dobra konsumpcyjne | -8,3 | -9,3 | -9,4 | -0,1 | -1,1 |
| zatrudnienie do 50 pracowników | -10,2 | -13,1 | -11,1 | 2,0 | -0,9 |
| zatrudnienie 51-250 pracowników | -4,8 | -11,1 | -4,3 | 6,8 | 0,5 |
| zatrudnienie 251-500 pracowników | -15,0 | -11,7 | 4,3 | 16,0 | 19,3 |
| zatrudnienie pow. 500 pracowników | -18,7 | -11,7 | -2,7 | 9,0 | 16,0 |
| południowy | -12,2 | -11,9 | -1,0 | 10,9 | 11,2 |
| północno-zachodni | 2,8 | -10,3 | -8,0 | 2,3 | -10,8 |
| południowo-zachodni | -14,0 | -13,6 | -10,2 | 3,4 | 3,8 |
| północny | -20,1 | -13,6 | -1,8 | 11,8 | 18,3 |
| centralny | -22,1 | -13,4 | -5,3 | 8,1 | 16,8 |
| wschodni | 3,4 | -6,0 | 5,8 | 11,8 | 2,4 |
| województwo mazowieckie | -16,1 | -8,9 | -8,2 | 0,7 | 7,9 |
Wzrostowi uległy także wartości wszystkich sald odpowiedzi na podstawowe pytania ankiety (tab. 2). Największe wzrosty, sięgające 1,5-krotności odchylenia standardowego, dotyczą wielkości produkcji, zamówień i zatrudnienia. Poprawę odnotowano również w porównaniu z wrześniem ub.r. Jedynie poziom cen wyrobów gotowych jest niższy niż przed rokiem. Również gorzej niż rok temu ankietowani producenci oceniają ogólną sytuację gospodarczą w Polsce.
Tabela 2. Wartości sald podstawowych we wrześniu 2020 r. oraz ich zmiany w skali miesiąca i roku
| salda | IX 2019 | VIII 2020 | IX 2020 | zmiana m/m | zmiana r/r |
| produkcja | -14,1 | -15,3 | -3,3 | 12,0 | 10,8 |
| zamówienia | -23,8 | -36,0 | -16,8 | 19,2 | 7,0 |
| zamówienia eksportowe | -28,2 | -39,6 | -24,3 | 15,3 | 3,9 |
| zapasy | 0,3 | -6,7 | -5,6 | 1,1 | -5,9 |
| ceny wyrobów gotowych | 8,1 | -6,2 | -1,1 | 5,1 | -9,2 |
| zatrudnienie | -5,5 | -11,9 | -0,7 | 11,2 | 4,8 |
| sytuacja finansowa | -20,4 | -25,1 | -18,7 | 6,4 | 1,7 |
| sytuacja ogólna w gospodarce | -16,7 | -51,8 | -44,8 | 7,0 | -28,1 |
Przewidywania przedsiębiorstw dotyczące rozwoju sytuacji w firmach i gospodarce polskiej w najbliższych miesiącach należy uznać za optymistyczne. Spodziewają się one, iż pozytywne tendencje zapoczątkowane w minionych miesiącach będą kontynuowane w kolejnych pomimo zbliżającego się sezonowego spowolnienia aktywności gospodarczej. Bieg wydarzeń jest jednak uzależniony od zmian sytuacji epidemicznej w kraju i reakcji władz na nie.
Badanie zostało przeprowadzone przez Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie we wrześniu 2020 r. na próbie 271 przedsiębiorstw przemysłu przetwórczego.
Autorzy:
prof. Elżbieta Adamowicz
Profesor, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Członek Towarzystwa Ekonomistów Polskich
adel@sgh.waw.pl
dr Konrad Walczyk
Wykładowca, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Członek Towarzystwa Ekonomistów Polskich
kwalcz1@shg.waw.pl
Towarzystwo Ekonomistów Polskich (TEP) krzewi wiedzę ekonomiczną i wyjaśnia zjawiska gospodarcze współczesnego świata, propagując poszanowanie własności prywatnej, wolną konkurencję oraz wolność gospodarczą, jako warunki rozwoju Polski. Zrzesza praktyków biznesu i teoretyków różnych dziedzin nauk ekonomicznych.