COVID-19 stanowi jeden z powodów dynamicznego wzrostu znaczenia czynników pozafinansowych – środowiskowych, społecznych i z obszaru ładu organizacyjnego (ESG) w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Wychodzenie z kryzysu wywołanego koronawirusem jest szansą na odbudowywanie przedsiębiorstw i gospodarek z nową refleksją – zróbmy to lepiej, czyli z wykorzystaniem szans płynących z agendy zrównoważonego rozwoju oraz z wykorzystaniem odpowiedzialnych praktyk zarządczych.
Mimo pandemii COVID-19 można mnożyć przykłady firm, które oprócz szybkiego dostosowania operacji do dynamicznie zmieniającego się otoczenia, rozpoczęły również działania na rzecz poszukiwania nowej wizji rozwoju i modelu biznesowego odpornego na nieoczekiwane szoki, ale także ukierunkowanych na długotrwały i zrównoważony rozwój, w tym wzmacnianie przewag konkurencyjnych. Ruchy te można było obserwować chociażby u potentatów branży mięsnej, którzy przekształcają się w liderów rynku białek pochodzenia roślinnego, przez sieci drogerii, które zamykają kanały sprzedaży detalicznej wyrobów tytoniowych, aby skupić się na produktach zdrowotnych, po firmy odzieżowe i handlowe, które inwestują w produkty ekologiczne, włączają je do głównego nurtu sprzedaży detalicznej, a tym samym przyczyniają się do ich popularyzacji.
Jednak pomimo wielu przykładów odważnych posunięć i sukcesów komercyjnych, w zbiorowej wyobraźni korporacyjnej odpowiedzialne praktyki zarządcze oraz kwestie zrównoważonego rozwoju często utożsamiane są z kosztami i obowiązkami do spełnienia. Zrównoważony rozwój powinien być postrzegany nie w kategoriach kompromisów czy ustępstw, lecz jako impuls m.in. do poszukiwania przewagi konkurencyjnej, pobudzania innowacji i ograniczania ryzyk operacyjnych.
Firmy, które w proaktywny sposób wcielają koncepcje zrównoważonego rozwoju do strategii biznesowej i podstawowej działalności, odnoszą korzyści – ich łańcuchy dostaw są bardziej odporne na wpływ negatywnych czynników zewnętrznych, praktyki biznesowe efektywniejsze, interakcje z interesariuszami pełniejsze i bardziej bezpośrednie, zarządzanie skuteczniejsze, a w ostatecznym rozrachunku łatwiej też im zwiększać wartość rynkową. Doskonałym przykładem na poparcie tej tezy jest fakt, iż w dobie kryzysu COVID-19 wyniki funduszy inwestycyjnych działających w oparciu o zasadę zrównoważonego rozwoju są wyższe niż analogicznych tradycyjnych funduszy1. Meta-badanie z wykorzystaniem ponad 190 różnych źródeł, przeprowadzone przez Uniwersytet Oksfordzki, potwierdziło korelację między zrównoważonym rozwojem i dobrymi praktykami ESG a niższymi kosztami operacyjnymi, wyższą rentownością i rosnącymi cenami akcji.2 A z opublikowanego przez Deloitte podczas Światowego Forum Ekonomicznego w styczniu 2020 raportu3 wynika, że wartość dla akcjonariuszy przestaje być dla wielu firm priorytetem, a jej miejsce zaczyna zajmować szeroko pojęty interes publiczny. Już na samym początku pandemii, w obliczu zbliżającego się kryzysu gospodarczego, pojawiły się wątpliwości4czy i w jakim stopniu firmy będą przestrzegać zobowiązań wynikających z odpowiedzialności społecznej czy środowiskowej. Jednak teraz już wiadomo, że pandemia tylko potwierdziła wpływ, jaki aspekty środowiskowe czy społeczne mogą mieć na biznes, podkreślając ich rosnącą rolę w kontekście strategii i ryzyka.
COVID-19 oraz presja rynków finansowych, w tym ubezpieczycieli, regulacje, społeczne naciski, zmiany klimatyczne powodują, że rośnie znaczenie czynników pozafinansowych (ESG) w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Wychodzenie z kryzysu wywołanego koronawirusem jest szansą na odbudowywanie przedsiębiorstw z nową refleksją – zróbmy to lepiej (ang. build back better – BBB), wprowadzić do naszych modeli biznesowych i naszych strategii zasady zrównoważonego rozwoju oraz odpowiedzialnych praktyk zarządczych.
Pandemia pokazała, że zarówno jako jednostki, jak i jako społeczność, jesteśmy w stanie podejmować radykalne działania, jeśli tylko uznamy, że znaleźliśmy się w obliczu bezpośredniego zagrożenia. Mogliśmy obserwować przejawy nowych, bardziej zrównoważonych sposobów pracy i konsumpcji. Obserwujemy też liczne przykłady partnerstwa i podejmowanej współpracy np. publicznej i prywatnej opieki zdrowotnej, które chciałoby się mieć nadzieję, będą kontynuowane po zakończeniu kryzysu. Wszystko wskazuje na to, że przyszłe trwałe sukcesy przedsiębiorstw nie będą możliwe bez wdrażania przez firmy zasad zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialnych praktyk biznesowych.
Kontakt do autorów:
Rafał Rudzki
Członek Rady Towarzystwa Ekonomistów Polskich
email: rafal.rudzki@tep.org.pl
Katarzyna Średzińska
email: ksredzinska@deloittece.com
Towarzystwo Ekonomistów Polskich (TEP) krzewi wiedzę ekonomiczną i wyjaśnia zjawiska gospodarcze współczesnego świata, propagując poszanowanie własności prywatnej, wolną konkurencję oraz wolność gospodarczą, jako warunki rozwoju Polski. Zrzesza praktyków biznesu i teoretyków różnych dziedzin nauk ekonomicznych.
1 Zob. np. analiza Bloomberga dotycząca funduszu ESG, który w 2020 roku spadł o 12,2%, prawie o połowę w stosunku do S&P 500, analiza HSBC dotycząca akcji o najwyższych ratingach ESG, przewyższająca rynek średnio o ok. 7%, czy analiza Morningstar, według której 44% funduszy ESG było w górnym kwartylu w 1 kw. a 11% w dolnym kwartylu.
2 https://www.smithschool.ox.ac.uk/publications/reports/SSEE_Arabesque_Paper_16Sept14.pdf
3 https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/press-releases/articles/csr-zwieksza-sie-odpowiedzialnosc-biznesu.html
4 https://www.wsj.com/articles/sustainability-was-corporate-americas-buzzword-this-crisis-changes-that-11588352181.