Przed polską energetyką stoją wielkie wyzwania – ocenia dr Janusz Steinhoff
W czwartek, 28 stycznia b.r. gościem cyklicznego spotkania obiadowego TEP był dr Janusz Steinhoff, wicepremier w rządzie Jerzego Buzka (2000-01), minister gospodarki w l. 1997–2001, nauczyciel akademicki i ekspert w dziedzinie górnictwa i energetyki. Tematem spotkania obiadowego, w którym udział wzięli licznie członkowie naszego Towarzystwa, była sytuacja w polskiej energetyce oraz przyszłe ścieżki rozwoju tego sektora.
W pierwszej części nasz gość przedstawił szereg ocen aktualnego stanu oraz problemów i wyzwań polskiej energetyki i górnictwa węgla. Aktualny stan górnictwa węgla kamiennego ocenił jako krytyczny, większość kopalń jest nierentowna, w znaczącym stopniu wspierane są przez poprzez zawyżone ceny węgla, które akceptują spółki elektroenergetyczne będące obok PGNIG-u właścicielami Polskiej Grupy Górniczej. Wysokie koszty wydobycia w kopalniach węgla kamiennego w znaczącym stopniu są efektem braku właściwego nadzoru właścicielskiego, który przez okres ostatnich 10 lat podejmowane decyzje podporządkował celom politycznym bez uwzględniania ekonomii.
Efektem jest wygenerowanie w ubiegłym roku przez kopalnie PGG strat przekraczających 3 mld zł! O tym, że możliwa jest skuteczna restrukturyzacja branży, jak zaznaczył, może świadczyć zrealizowany w latach 1997-2001 program jej sanacji. W efekcie jego realizacji górnictwo odzyskało rentowność. Zlikwidowano wówczas 23 trwale nierentowne kopalnie redukując zatrudnienie o ponad 100 tys. osób.
Nasz gość uważa, iż obecnie należy przyśpieszyć likwidację nierentownych kopalń węgla kamiennego oraz pilnie opracować koncepcję likwidacji kopalń węgla brunatnego wraz z głęboką restrukturyzacją gospodarczą regionów górniczo-energetycznych (Bełchatów, Turoszów, Pątnów, Adamów, Konin).
Przedstawił potrzebę przyśpieszenia procesu transformacji polskiej energetyki. Aktualny mix energetyczny w świetle wyzwań polityki klimatyczno-energetycznej UE uznał za archaiczny. Konieczna jest jego szybka przebudowa, odejście od dominującego udziału paliw stałych (węgiel kamienny i brunatny) w generacji energii elektrycznej (ponad 74%). Należy rozwijać produkcję energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych (wiatr, fotowoltaika, biomasa, biogaz, woda). Stabilność systemu w znaczącym stopniu może w okresie przejściowym zapewnić produkcja energii elektrycznej z wykorzystaniem mniej emisyjnego paliwa gazowego.
Pozytywnie ocenił działania kolejnych rządów na rzecz dywersyfikacji źródeł zaopatrywania w gaz ziemny (Gazoport, Baltic-Pipe, gazociągi transgraniczne).
Jako wątpliwe uznał realność budowy elektrowni jądrowych. Powodem tych zastrzeżeń są bardzo wysokie koszty inwestycji, trudności z finansowaniem oraz jak wynika to z doświadczeń zagranicznych długi czas realizacji inwestycji.
Przemiany polskiej energetyki nasz gość uważa za jeden z najbardziej kluczowych wyzwań polskiej gospodarki. Obecny jej stan (najwyższe w Europie hurtowe ceny energii) w znaczący sposób będzie oddziaływał na konkurencyjność polskiej gospodarki.
Potrzebna jest więc obok zmiany mixu energetycznego konsekwentna budowa konkurencyjnych rynków energii elektrycznej i gazu ziemnego.
Po szerokim wprowadzeniu w problemy energetyki i górnictwa w Polsce rozpoczęła się dyskusja, w ramach której poruszono m.in. kwestie możliwości dywersyfikacji źródeł energii atomową oraz możliwości przejściowego wykorzystania gazu. Złożoność tematu sprawiała, że dotykaliśmy zarówno zagadnień związanych z polityką zagraniczną jak i kwestii rynku wewnętrznego, co nie powinno dziwić mając na uwadze transgraniczne oddziaływanie podejmowanych decyzji.
Zakończyliśmy rozmowę już po wyznaczonym czasie, z pewnym niedosytem, wiedząc, że dyskusję na ten temat można kontynuować jeszcze przez wiele godzin, zwłaszcza z tak ciekawym i kompetentnym gościem.