Ponad 1,2 mln polskich gospodarstw (blisko 90% gospodarstw, które użytkują ok. 50% gruntów ogółem) nie zapewnia dochodów zaspokajających potrzeby rodzin rolniczych. Powodem jest przede wszystkim zbyt mała powierzchnia użytkowanych gruntów, a także niezbyt wysoki poziom intensywności gospodarowania (wielkość produkcji z jednostki powierzchni). Polska jest jedynym wielkim producentem rolnym w Unii Europejskiej z tak nieefektywnymi strukturami obszarowymi i ekonomicznymi, stąd też konieczne są przekształcenia.
Oczywiście proces poprawy struktur obszarowych i ekonomicznych jest procesem wieloletnim, mającym swoje „naturalne” tempo, które trudno przyspieszyć. Natomiast znacznie łatwiejsze jest jego hamowanie, czego dowodzą wprowadzone w ostatnich latach w Polsce przepisy regulujące obrót ziemią rolną. W rezultacie, wprawdzie struktury produkcyjne polskiego rolnictwa uległy w latach członkostwa Polski w Unii wyraźnej poprawie: wzrosła produkcja przeciętnego gospodarstwa z 6,5 tys. euro produkcji standardowej w 2005 roku do 17,7 tys. euro (wzrost o 11,2 tys. euro) w 2016 roku. Jednak równocześnie skala zmian była znacznie mniejsza niż w „starych” państwach unijnych: tam produkcja standardowa przeciętnego gospodarstwa zwiększyła się z 41,6 tys. euro do 67,5 tys. euro (wzrost o blisko 26 tys. euro). Z danych tych wynika, że niebezpiecznie rośnie różnica między siłą ekonomiczną polskich gospodarstw a gospodarstw wielu państw członkowskich, zwłaszcza tych znajdujących się w tej samej strefie klimatycznej co Polska. Przeciwdziałanie tej tendencji wymaga zatem jak najszybszej korekty obecnie prowadzonej polityki rolnej.
Książka jest rezultatem prac zespołu eksperckiego pracującego pod kierunkiem Janusza Rowińskiego (TEP) i Walentego Poczty (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu) w ramach wspólnego projektu TEP oraz EFRWP (Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej) prowadzonego od jesieni 2017 r. do września 2019 r. Więcej o projekcie piszemy tu.
Nad projektem oprócz dwóch wymienionych ekspertów pracowali Wawrzyniec Czubak (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu), Wojciech Knieć (Instytut Socjologii UMK w Toruniu).
Wiesław Musiał (Uniwersytet Rolniczy w Krakowie), Benedykt Pepliński (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu), Józef Pyrgies, Arkadiusz Sadowski (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu) oraz Wojciech Sroka i Tomasz Wojewodzic (obaj z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie).
Zachęcamy do lektury pracy, która została opublikowana w wydawnictwie CeDeWu.