W latach 2016-2018 aktywność innowacyjną wykazało 26,1 proc. przedsiębiorstw przemysłowych i 21 proc. przedsiębiorstw z sektora usług – podał GUS.
W Europejskim Rankingu Innowacyjności 2019 (European Innovation Scoreboard 2019) Polska zajęła 25 miejsce, przed Chorwacją, Bułgarią i Rumunią. Trudno się dziwić, jeśli w ciągu 3 lat (2016-2018) zainwestowało w innowacje tylko 26 proc. firm przemysłowych działających w Polsce, a wśród firm z sektora usług było w tym okresie tylko 21 proc. innowatorów.
Wydaje się jednak, że coś wreszcie „drgnęło”, bo odsetek firm przemysłowych i usługowych aktywnych innowacyjnie wyraźnie w 2018 r. wzrósł. A to oznacza, że coraz więcej przedsiębiorstw zaczyna dostrzegać potrzebę inwestowania w innowacje. Coraz mniej jest natomiast firm, które zapytane o to, dlaczego w innowacje nie inwestują, odpowiada, że „działają w branży, która nie potrzebuje innowacji”, albo że „są za małą firmą, aby myśleć o wprowadzaniu jakichkolwiek innowacji”1 .
Potwierdzają to dane GUS. Prawie podwoił się odsetek małych firm przemysłowych i usługowych (10- 49 osób zatrudnionych) inwestujących w innowacje produktowe (6-7 proc. firm przemysłowych inwestowało w innowacje produktowe w okresie 2011-2017, a w latach 2016-2018 było to już 11,5 proc.; wśród firm usługowych w okresie 2011-2017 w innowacje produktowe inwestowało 4-5 proc. przedsiębiorstw, a w latach 2016-2018 już prawie 10 proc.).
Daleko nam jeszcze do aktywności innowacyjnej przedsiębiorstw w większości gospodarek UE, gdzie w innowacje inwestuje co najmniej 50 proc. firm, ale może ciągłe powarzenie w przestrzeni publicznej o szybko postępujących zmianach w gospodarce globalnej, o gospodarce 4.0, cyfryzacji, robotyzacji, uczeniu maszynowym (sztucznej inteligencji), technologii 5G, blockchainie oddziałuje na wyobraźnię przedsiębiorców. A presja partnerów biznesowych na dostarczanie coraz bardziej zaawansowanych technologicznie produktów w ramach wymiany handlowej z zagranicą zapewne także wpływa na proinnowacyjne decyzje przedsiębiorców.
Można byłoby uznać przedstawione przez GUS dane dotyczące działalności innowacyjnej przedsiębiorstw 10+ w latach 2016-2018 za pierwszy, zauważalny krok ku poprawie skłonności polskich firm do innowacji. Jest jednak „ale” – nakłady na innowacje firm przemysłowych wyraźnie maleją. W 2015 r. wydały one na innowacje ponad 31 mld zł, w kolejnych latach nakłady te były coraz
mniejsze. W 2018 r. już tylko 23,4 mld zł.
Nakłady na innowacje firm z sektora usług są natomiast stabilne, ale niezbyt wysokie – po ok. 13 mld zł w ostatnich dwóch latach.
Obraz innowacyjności polskich przedsiębiorstw nie jest jednoznaczny. Z jednej strony przybywa firm zainteresowanych wprowadzaniem na rynek nowych produktów i wdrażaniem nowych procesów biznesowych, co jest pozytywnym sygnałem, z drugiej strony ich nakłady na te wdrożenia są coraz mniejsze.
Cieszy, że rośnie liczba firm rozumiejących potrzebę inwestowania w innowacje, widzących i rozumiejących, że świat im i nam może szybko uciec. Martwi jednak, że boją się inwestować więcej. Trudno jednak dziwić się przedsiębiorcom, gdy nie wiedzą jakimi regulacjami wprowadzającymi nowe obciążenia podatkowe i administracyjne zostaną zaskoczeni. Nie da się podejmować kluczowych dla rozwoju przedsiębiorstwa decyzji inwestycyjnych, gdy otoczenie regulacyjne i polityczne jest niestabilne. I gdy planowane są coraz większe wydatki z budżetu państwa, które ktoś będzie musiał sfinansować. Ktoś, czyli zapewne przedsiębiorcy.
Trudno pogodzić się z tym, że część klasy politycznej nie rozumie, że za chwilę nie będzie czego dzielić.
1 Badania sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek; Konfederacja Lewiatan, 2012, 2013, 2014
Kontakt do autora:
dr Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek
Członek Rady Towarzystwa Ekonomistów Polskich
Wykładowca, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego
e-mail: malgorzata.krzysztoszek@tep.org.pl.
tel. +48 600 296 438
Towarzystwo Ekonomistów Polskich (TEP) krzewi wiedzę ekonomiczną i wyjaśnia zjawiska gospodarcze współczesnego świata, propagując poszanowanie własności prywatnej, wolną konkurencję oraz wolność gospodarczą, jako warunki rozwoju Polski. Zrzesza praktyków biznesu i teoretyków różnych dziedzin nauk ekonomicznych.