TEPiszki

Fiszki ekonomiczne Towarzystwa Ekonomistów Polskich, w skrócie TEPiszki. To autorski cykl edukacyjny TEP, który przystępnym językiem i w dostępny sposób będą przybliżały społeczeństwu istotne pojęcia ekonomiczne. Jako TEP wierzymy, że rozumienie podstaw ekonomii jest podstawą do lepszego rozumienia mechanizmów funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa, a także do prowadzenia merytorycznej debaty publicznej oraz jakościowej publicystyki. Ze względu na charakter tego cyklu, przybliżane odbiorcom pojęcia są przedstawiane w sposób uproszczony i nie stanowią pełnych definicji naukowych.

A

Czym jest akcja?
Akcja to papier wartościowy reprezentujący własność części spółki. Daje ona właścicielowi prawo do udziału w zyskach spółki i umożliwia także uczestnictwo w jej zarządzaniu. Dla spółki emisja akcji jest sposobem na pozyskanie finansowania na rozwój.

Czym jest aktywność zawodowa?
To gotowość podjęcia pracy lub pozostawanie w stosunku pracy etatowej bądź prowadzenie firmy. Poziom aktywności zawodowej wyraża się jako proporcję ludzi aktywnych zawodowo w stosunku do wszystkich osób powyżej 15 roku życia. Dane GUS wskazują, że osoby aktywne zawodowo stanowiły w II kwartale 2019 roku 56,2% ludności w wieku 15 lat i więcej.

Czym jest asymetria informacji?
Asymetrią informacji nazywamy sytuację w której jedna ze stron wymiany posiada większą ilość informacji w porównaniu do drugiej strony. Może ona prowadzić do trudności z zawarciem transakcji bądź jej nieefektywności (np. kupno używanego samochodu po zawyżonej cenie w stosunku do jakości).

Czym jest amortyzacja?
Amortyzacja to koszt dla firmy, który jest związany ze zużywaniem się jej środków trwałych (np. sprzętu), jak również wartości niematerialnych i prawnych.

B

Czym jest bank?
Bank to instytucja, której działalność polega na przyjmowaniu wkładów pieniężnych (depozytów) i udzielaniu kredytów. Sektor bankowy to: banki komercyjne, spółdzielcze oraz oddziały zagranicznych instytucji kredytowych. Bankiem banków jest Narodowy Bank Polski, który prowadzi rachunki instytucji państwowych oraz emituje pieniądz.

Czym jest bank centralny?
Bank centralny emituje pieniądz i prowadzi politykę pieniężną. Poprzez zmiany wysokości stóp procentowych ma wpływ na warunki działania banków komercyjnych, a tym samym koszt ich produktów np. wysokość raty kredytu. Dzięki zarządzaniu rezerwami walutowymi, może on również oddziaływać na kurs wymiany waluty, którą emituje.

Czym jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG)?
Podstawowym zadaniem BFG jest gwarantowanie bezpieczeństwa środków pieniężnych zgromadzonych w bankach. Zgodnie z ustawą, limit gwarancji środków zgromadzonych w banku przez jednego deponenta wynosi równowartość 100 tys. euro. Gwarantowana jest wypłata 100% zdeponowanych środków w ciągu 20 dni roboczych.

C

Czym jest cena?
Jest to wyrażony w pieniądzu koszt danego dobra bądź usługi. Cena jest wypadkową sił popytu (tj. chęci konsumentów do kupna produktu) i podaży (gotowości producentów do jego dostarczenia). System cen stanowi najważniejszy zbiór informacji w gospodarce.

D

Czym jest dług publiczny?
Dług publiczny to wartość zadłużenia podmiotów sektora finansów publicznych (instytucji rządowych, samorządów, etc.). Podmioty te zadłużają się poprzez emisję obligacji skarbowych, zaciąganie kredytów, itp. Konstytucyjny limit długu publicznego wynosi 60% PKB.

Czym jest depozyt bankowy?
Środki finansowe zdeponowane przez klienta w banku to depozyt. Najczęściej dzielą się one na płatne na żądanie (a’vista) i terminowe – lokaty z określonym terminem zapadalności. Ich oprocentowanie (stałe lub zmienne) zależy od umowy klienta z bankiem, a ma na to wpływ np. czas, na jaki lokowane są środki (rachunki bieżące zwykle nie są oprocentowane).

Czym jest deflacja?
Deflacja to proces spadku ogólnego poziomu cen w gospodarce. Deflacja może być spowodowana np. przez znaczny spadek cen surowców (chociażby ropy naftowej, jak miało to miejsce w latach 2015-2016), bądź przez recesję gospodarczą.

Czy jest deficyt budżetowy?
To sytuacja, w której wydatki państwa są wyższe, niż jego dochody. Poziom deficytu najczęściej wyraża w udziale wypracowywanego w ciągu roku Produktu Krajowego Brutto (PKB), przy czym poziom deficytu przekraczający 3% PKB uważa się za znaczny.

Czym jest dochód rozporządzalny?
Dochodem rozporządzalnym gospodarstwa domowego określamy sumę dochodów gospodarstwa domowego (pochodzących z pracy, jak również transferów socjalnych) pomniejszonego o zapłacone składki i podatki. W praktyce określa on ilość pieniędzy, jakie gospodarstwo domowe ma realnie do dyspozycji i może przeznaczyć na konsumpcję lub zaoszczędzić.

E

Czym jest eksport?
Eksport to sprzedaż towarów lub usług produkowanych w danym kraju poza jego granice. Wzrost eksportu przyczynia się do wzrostu PKB i wpływów w walutach obcych, które mogą służyć finansowaniu importu – a więc zakupów zagranicznych dóbr i usług. Wielkość polskiego eksportu w 2018 roku wynosiła 940,4 mld zł. Najważniejszymi kierunkami eksportu Polski są Niemcy, Czechy oraz Wielka Brytania.

Czym jest efekt zewnętrzny?
Efekt zewnętrzny to zjawisko polegające na przeniesieniu kosztów lub korzyści wynikających z działalności jednego podmiotu na inne podmioty bez odpowiedniego wynagrodzenia. Przykładem pozytywnego efektu zewnętrznego może być budowa drogi dojazdowej do domu, z której będą korzystać także sąsiedzi. Z kolei przykładem negatywnego efektu zewnętrznego może być zanieczyszczanie wód przed fabrykę, co prowadzi do strat w turystyce.

Czym jest euro?
Euro to waluta funkcjonująca w wybranych państwach Unii Europejskiej jako prawny środek płatniczy. Państwa z walutą euro nazywane są potocznie eurostrefą lub eurolandem. Czym jest wspólny rynek? Wspólny rynek to etap zaawansowanej integracji gospodarczej grupy państw. W Unii Europejskiej wspólny rynek skupia się na swobodny przepływie osób, kapitału, towarów i usług.

Czym jest ekonomia skali?
Ekonomia skali jest zjawiskiem zmniejszającym koszty jednostkowe wytwarzania produktu lub usługi wraz ze wzrostem produkcji dóbr lub usług przedsiębiorstwa. Efekt ten zachodzi w związku z większą produkcją, która przypada na względnie stałą wartość kosztów stałych przedsiębiorstwa takich jak koszty najmu, mediów, czy funkcjonowania zarządu.

F

G

Czym jest globalizacja?
Globalizacja to proces polegający na zwiększaniu się współzależności pomiędzy gospodarkami, państwami i społeczeństwami. Towarzyszymy temu rosnący przepływ dóbr, usług, kapitału, technologii oraz migracje pracowników i przedsiębiorców. W rezultacie, globalizacja wpływa również na proces stanowienia prawa i tworzenia instytucji.

Czym jest gwarancja?
Gwarancja jest zobowiązaniem sprzedającego do zwrotu zapłaconej ceny za produkt lub usługę, wymiany produktu lub usunięcia wad produktu. Gwarancja może dotyczyć jakości produktu lub usługi i zazwyczaj jest ograniczona terminem.

H

Czym jest hiperinflacja?
Hiperinflacją nazywamy bardzo szybki spadek wartości pieniądza skutkujący bardzo dynamicznym wzrostem cen (powyżej 50% miesięcznie). Jest ona najczęściej spowodowana bezpośrednim pokrywaniem przez bank centralny wydatków rządu (tzw. „drukowanie pieniędzy”).

I

Czym jest inflacja?
Inflacja to wzrost cen w gospodarce lub na określonym wybranym rynku (np. żywności) mierzony w jednostce czasu (np. rok). Spadek poziomu cen nazywa się deflacją. Inflacja w czerwcu 2019 roku w Polsce na rynku towarów i usług konsumpcyjnych wyniosła 2,6%.

Czym są inwestycje?
Inwestycje to poniesienie nakładów na powiększenie lub odtworzenie majątku produkcyjnego (np. rozbudowa zakładu produkcyjnego). Inwestycje mogą też polegać na zwiększaniu zapasów. Skalę nakładów w gospodarce przedstawia się zwyczajowo w odniesieniu do PKB. W 2018 roku, stopa inwestycji prywatnych w Polsce wyniosła ok. 13,5% PKB.

Czym jest innowacja?
Innowacja to wprowadzenie do praktyki gospodarczej nowych lub istotnie udoskonalonych produktów, usług lub procesów. W przeciwieństwie do wynalazku, który jest wytworem nowej wiedzy, innowacja jest zastosowaniem nowej wiedzy w praktyce.

Czym jest import?
Jest to proces zakupu dóbr i usług w innym kraju, aby użyć ich na rynku krajowym. Wyróżniamy import dóbr finalnych, przeznaczonych do konsumpcji (np. żywności), jak również dóbr pośrednich, wykorzystywanych w produkcji krajowej (np. części samochodowe). Importuje się również usługi, np. finansowe.

J

K

Czym jest kartel?
Kartel to nielegalne porozumienie lub praktyki konkurujących ze sobą podmiotów, które wpływają na konkurencję na rynku. W szczególności kartele dotyczą zmów w sprawie cen, czy podziału rynku lub klientów przez zmowy w postępowaniach o udzielenie zamówień.

Czym jest Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)?
KNF sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym i innymi instytucjami finansowymi. Celem nadzoru jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tych rynków. Jest nim zapewnienie ich stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, a także ochrona interesów uczestników tych rynków oraz wzmacnianie ich wzajemnego zaufania.

Czym jest konto oszczędnościowe?
Konto oszczędnościowe to rachunek bankowy, którego główną cechą jest pomnażanie środków pieniężnych (dzięki relatywnie wysokiemu oprocentowaniu) przy równoczesnym zachowaniu elastyczności w dostępie do nich (bez utraty odsetek w przypadku wycofania). Konto takie z reguły nie służy celom transakcyjnym, gdyż w porównaniu do rachunku bieżącego, cechują go wyższe opłaty za przelewy.

Czym jest kapitał?
Kapitał w kontekście kredytów jest to wielkość pożyczonej kwoty. Kredyt spłaca się w ratach, na które składają się: rata kapitałowa i odsetki. Rata kapitałowa jest z reguły równa kwocie kredytu podzielonej przez łączną liczbę rat przypadających w okresie spłaty.

L

Czym jest leseferyzm?
Leseferyzm jest poglądem ukształtowanym w przeszłości przez m.in twórcę ekonomii klasycznej Adama Smitha. Pogląd ten głosi, że państwo nie powinno dokonywać ingerencji w procesy rynkowe, gdyż są one samoistnie regulowane przez zmieniające się ceny rynkowe. Polityka leseferyzmu wiąże się z poszerzaniem zakresu wolności gospodarczej. W 2019 roku, w opublikowanym przez amerykański dziennik „The Wall Street Journal” Indeksie Wolności Gospodarczej, Polska zajęła 46 miejsce, klasyfikując się jako kraj „umiarkowanie wolny”.

Czym jest lokata terminowa?
Lokata terminowa to umowa, na podstawie której klient powierza swoje środki pieniężne bankowi na ustalony czas w zamian za określony zysk (odsetki, pochodna skali oprocentowania danej lokaty). Po upływie terminu umownego instytucja finansowa wypłaca klientowi wpłacone przez niego środki wraz z odsetkami.

Ł

M

Czym jest monopol?
Monopolem nazywamy sytuację, w której na danym rynku działa tylko jedna firma. Skutkuje to brakiem konkurencji na rynku i potencjalną zdolnością monopolisty do ustalania wyższych cen, niż miałoby to miejsce w przypadku obecności konkurencji.

N

Czym jest NRB?
NRB to numer rachunku bankowego, czyli standard, w jakim zapisywane są numery kont bankowych. W Polsce składa się on z 26 cyfr: dwie pierwsze to tzw. suma kontrolna, 8 następnych służy identyfikacji banku, a pozostałych 16 to numer rachunku klienta w danym banku.

O

Czym jest obligacja?
Obligacja to papier wartościowy, w którym emitent (np. przedsiębiorstwo, czy gmina) stwierdza, że jest dłużnikiem nabywcy obligacji i zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia, które z reguły obejmuje wykup obligacji i wypłatę odsetek. Dla emitentów obligacja jest alternatywnym do kredytu sposobem pozyskania środków finansowych. Z kolei dla nabywców obligacja stanowi alternatywną do depozytu formę lokowania nadwyżek finansowych.

P

Czym jest podatek?
Podatek to świadczenie pieniężne na rzecz budżetu państwa lub samorządu. Ma charakter powszechny, przymusowy i bezzwrotny (nie może być podstawą do roszczeń wobec państwa). Umożliwiają one działanie państwa, pokrywanie wydatków bieżących na usługi publiczne i infrastrukturę.

Czym jest produkt krajowy brutto (PKB)?
PKB to łączna wartość wydatków na konsumpcję i inwestycje powiększona o wpływy z eksportu i pomniejszona o wydatki na import. W 2018 roku PKB Polski przekroczył 2 biliony złotych, a w 2019 roku szacuje się jego wzrost o dalsze ponad 4%.

Czym jest produktywność pracy?
Produktywność pracy to stosunek wypracowanego PKB do liczby przepracowanych godzin pracy w gospodarce. Na produktywność mogą wpływać takie czynniki jak poziom zaawansowania technologicznego, czy organizacja procesu produkcyjnego. To właśnie zróżnicowanie poziomu produktywności odpowiada w dużym stopniu za różnicę w poziomie wynagrodzeń pomiędzy np. Polską a Niemcami.

Czym jest płynność?
Płynność to zdolność do spłacania w odpowiednim terminie zobowiązań. Jest to jeden z parametrów, na podstawie którego oceniana jest kondycja finansowa przedsiębiorstwa. Przyczyną problemów z płynnością mogą być np. niezapłacone faktury przez klientów danego przedsiębiorstwa. W skrajnych przypadkach brak płynności finansowej może doprowadzić do bankructwa.

Czym jest przedsiębiorstwo?
Przedsiębiorstwo to jednostka organizacyjna, która prowadzi działalność gospodarczą. Może to być działalność produkcyjna, handlowa lub też usługowa. Przedsiębiorstwa mogą się dzielić ze względu na ich wielkość (mikro, małe, średnie, duże) lub też własność (publiczne, prywatne). W Polsce funkcjonuje obecnie ok. 2,1 mln przedsiębiorstw.

Czym jest przewaga konkurencyjna?
Przewaga konkurencyjna przedsiębiorstwa to osiągnięcie przez niego pozycji umożliwiającej wybieranie jego produktów i usług częściej niż podmiotów, z którymi przedsiębiorstwo konkuruje. Na przewagi konkurencyjne wpływają przede wszystkim cena, jakość, elastyczność, niezależność od popytu i szybkość funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Czym jest pieniądz?
Jest to towar powszechnie uznany jako środek wymiany, za pomocą którego możemy realizować płatności za dobra lub usługi, jak również regulować nasze zobowiązania (np. spłacać kredyt hipoteczny). W Polsce emisją pieniądza zajmuje się Narodowy Bank Polski.

R

Czym jest rynek?
Rynek to społeczny mechanizm wymiany dóbr i usług między zainteresowanymi stronami (np. producentami i konsumentami). Rynek na dane dobro (np. koszule) tworzy się wtedy, gdy istnieje popyt, który może zostać zaspokojony przez podaż. Cena rynkowa i ilość dóbr dostępnych na rynku jest wypadkową czynników wpływających na popyt i podaż.

Czym jest rynek wschodzący?
W odniesieniu do państw określenie rynku wschodzącego dotyczy te z nich, które znajdują się na drodze od gospodarki rozwijającej się do gospodarki rozwiniętej. Państwa o gospodarce typowej dla rynków wschodzących charakteryzują intensywne uprzemysławianie i procesy wzrostu gospodarczego.

Czym jest Rada Polityki Pieniężnej (RPP)?
RPP to najważniejszy organ decyzyjny NBP. Ustala i realizuje politykę pieniężną. Decyduje o poziomie podstawowych stóp procentowych, czy wysokości tzw. rezerwy obowiązkowej. Ona z kolei wpływa na poziom możliwej kreacji kredytu przez banki. RPP zatwierdza plan finansowy oraz sprawozdanie z działalności NBP. Przewodniczącym RPP jest prezes NBP, pozostałych 9 członków wybierają Prezydent, Sejm i Senat (każdy po 3 członków).

Czym jest RRSO?
Rzeczywista roczna stopa oprocentowania to całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta. Wyrażony jest jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu przeliczona w stosunku rocznym. Przy wyznaczaniu RRSO uwzględnia się: okres trwania pożyczki, wysokość odsetek, prowizje, opłaty oraz inne koszty ponoszone z tytułu zaciągniętego zobowiązania. Do informowania o RRSO zobowiązane są oprócz banków, także firmy pożyczkowe, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe i sklepy oferujące kredyty ratalne.

S

Czym są stopy procentowe banku centralnego?
To narzędzia polityki pieniężnej banku centralnego. Stopy służą regulowaniu ilości pieniądza w gospodarce. NBP określając ich wysokość wpływa na wysokość stóp procentowych na rynku międzybankowym. Przekłada się to na oprocentowanie kredytów i depozytów dla klientów banków. Podstawowe stopy procentowe: depozytowa, redyskontowa, lombardowa i referencyjna ustalane są przez Radę Polityki Pieniężnej.

Czym jest szara strefa?
Szara strefa to obszar gospodarki państwa, z którego dochody są ukrywane przed organami administracji państwowej, podatkowej lub celnej. W efekcie ukrywania dochodów szara strefa zmniejsza wpływy podatkowe państwa i pomniejsza oficjalny PKB.

T

Czym jest transfer społeczny?
Jest to przekazywanie pieniędzy danej grupie społecznej (np. osobom niepełnosprawnym czy bezrobotnym) ze względu na sytuację materialną bądź życiową charakteryzującą daną grupę. Transfery społeczne finansowane są ze składek i podatków.

U

Czym jest ubezpieczenie społeczne?
To rodzaj ubezpieczenia zwykle dostarczanego przez państwo. Jego celem jest wsparcie finansowe osoby ubezpieczonej w sytuacjach (przewidywalnych bądź nieprzewidywalnych), które uniemożliwiają jej pracę. Do przykładów takich sytuacji możemy zaliczyć wypadek lub chorobę, ale także osiągnięcie określonego wieku.

W

Czym jest wzrost gospodarczy?
To proces, dzięki któremu zwiększa się zdolność danego kraju do wytwarzania dóbr i usług. Przyczynami wzrostu gospodarczego są inwestycje przedsiębiorstw (np. w nowy sprzęt) i rozwój technologii. Najczęściej wzrost gospodarczy wyrażony jest w procencie zmiany wskaźnika Produktu Krajowego Brutto. W 2019 r. wzrost gospodarczy w Polsce szacowany jest na ponad 4% PKB.

Czym jest wartość bieżąca netto?
Wartość bieżąca netto to miara efektywności ekonomicznej i atrakcyjności inwestycji, która bierze pod uwagę poniesione nakłady oraz zrealizowane przychody. Wartość bieżąca netto umożliwia ocenę i wybór inwestycji przynoszącej największy wzrost zamożności wynikający z jej realizacji.

Z

Czym jest ziemia w ujęciu ekonomicznym?
Ziemia stanowi jeden czynników produkcji, obok pracy oraz kapitału. Ziemia jako czynnik produkcji daje możliwość dostępu do cennych złóż, jest wymagana do produkcji rolnej, a także zapewnia przestrzeń dla nieruchomości na potrzeby mieszkaniowe, komercyjne i przemysłowe. Charakteryzuje się tym, że jej podaż jest ściśle ograniczona, a korzyści z jej posiadania się silnie zróżnicowane w zależności od położenia.

Czym jest zawodność rynku?
Jest to sytuacja w której pozostawienie danego rynku działaniu wyłącznie rynkowej konkurencji powoduje niedostarczenie na rynek wystarczającej ilości danego dobra lub usługi. Może stanowić ona argument za interwencją państwa w dany obszar gospodarczy.

ilmutoto login login ilmutoto daftar ilmutoto ilmutoto daftar ilmutoto situs toto slot ilmutoto situs toto togel 8kuda4d 8kuda4d 8kuda4d 8kuda4d ilmutoto ilmutoto ilmutoto ilmutoto ilmutoto ilmutoto ilmutoto ilmutoto ilmutoto ilmutoto ilmutoto ilmutoto ilmutoto situs slot gacor provider terbaik agen toto slot terpercaya 2023 agen toto togel terpercaya 2023 situs toto togel pasaran resmi terbaik bandar toto macau pasaran resmi toto togel bandar toto slot gacor 4d 2023 bo togel online pasaran terlengkap sepanjang masa bo toto slot terlengkap sepanjang masa situs toto togel 2023 bet 100 perak daftar toto slot dan toto togel 2023 bermain toto togel dengan bet hanya 100 perak daftar toto slot bonus new member terpercaya bermain toto slot pelayanan 24 jam nonstop situs toto togel terpercaya situs toto togel online terbaik winsortoto resmi daftar winsortoto login winsortoto daftar unsurtoto login unsurtoto daftar gampangtoto login gampangtoto daftar bungtoto login bungtoto daftar rasa4d login rasa4d ilmutoto situs toto slot dan agen toto togel resmi ilmutoto agen toto slot dan situs toto togel resmi ilmutoto situs toto togel dan toto slot 4d resmi terpercaya ilmutoto situs toto slot 4d dengan provider slot online terbaik sepanjang masa ilmutoto agen toto togel dan situs toto slot pasaran terbesar