Pandemia Covid-19 „uwięziła” ogromną masę ludności w domach – wprowadzając w trybie nagłym zdalne komunikowanie, pracę i zakupy on-line. Z biegiem czasu uformował się hybrydowy charakter pracy wykonywanej przemiennie w domu i w biurze. Pojawiły się opinie, iż może to stanowić początek istotnych przeobrażeń w zakresie pracy, zamieszkiwania oraz zakupów, a w ślad za tym spowodować zmiany w zagospodarowaniu i wykorzystywaniu przestrzeni dostarczanych użytkownikom przez rynek nieruchomości.
W lipcu 2023 roku ukazał się kompleksowy raport McKinsey Global Institute pt “Empty Spaces and Hybrid Places – the pandemics lasting impact on real estate” (The impact of the pandemic on real estate | McKinsey), badający i prognozujący wpływ zmian w strukturze rynków nieruchomości w wielkich metropoliach wywołanych efektami Pandemii na zachowania dotyczące pracy, zamieszkania oraz zakupów i ich trwałość. Raport ten opisał następujące zjawiska:
- Praca hybrydowa zagnieździła się w wielu segmentach rynku pracy, skutkiem czego wykorzystanie powierzchni biurowych obniżyło się o około 30%;
- Efekty uboczne pracy hybrydowej są znaczące – mieszkańcy uwolnieni od codziennych dojazdów do pracy w biurach zaczęli w znaczącym stopniu wyprowadzać się z osiedli nasyconych biurowcami na peryferia lub do innych miast, gdzie można mieszkać w większych lokalach z dostępem do terenów zielonych;
- Mniejszy ruch pieszy przy sklepach w nasyconych biurami śródmieściach metropolii spowodował obniżenie popytu na powierzchnie handlowe o około 10-20%;
- Prognozowany popyt w 2030 roku na powierzchnie biurowe i handlowe na śródmiejskich, nasyconych biurami terenach metropolitalnych waha się – w zależności od scenariusza – w granicach 13-38 proc. poniżej poziomu sprzed Pandemii (2019);
- Segmenty rynku nieruchomości o niekorzystnej perspektywie znajdują się na metropolitalnych terenach śródmiejskich o wysokim nasyceniu biurami, z drogimi mieszkaniami/domami oraz dużymi pracodawcami działającymi w obszarze gospodarki opartej na wiedzy;
- Optymalne dostosowanie się do powyższych uwarunkowań wymaga proaktywnych, hybrydowych działań względem osiedli oraz budynków. Kluczową polityką „na przetrwanie” powinno być szukanie różnorodności, dostosowalności oraz elastyczności. Biurowe i handlowe pustostany mogą być alternatywnie zagospodarowane. Nowe budynki powinny być od początku „hybrydowe”, z neutralnym przeznaczeniem, infrastrukturą i technologią pozwalającymi na szybkie i tanie zmiany przeznaczenia czy zagospodarowania.
Badanie McKinsey’a zostało zrealizowane w sześciu krajach (Chiny, Francja, Niemcy, Japonia, W.Brytania i USA). Czy zmiany strukturalne w sektorze nieruchomości na metropolitalnych terenach śródmiejskich o wysokim nasyceniu biurami odnoszą się również do polskich metropolii teraz i będą odnosić się w niedalekiej przyszłości?
Władysław Brzeski
Towarzystwo Ekonomistów Polskich (TEP) krzewi wiedzę ekonomiczną i wyjaśnia zjawiska gospodarcze współczesnego świata, propagując poszanowanie własności prywatnej, wolną konkurencję oraz wolność gospodarczą, jako warunki rozwoju Polski. Zrzesza praktyków biznesu i teoretyków różnych dziedzin nauk ekonomicznych.