Niezwykle szybki rozwój nowych technologii, a zwłaszcza sztucznej inteligencji, Blockchain i proces tworzenia Metaverse, pokazuje ich istotną rolę jako katalizatora rozwoju gospodarczego i zmian społecznych.
Przyspieszenie rozwoju nowych technologii jest ściśle związane z postępującą cyfryzacją gospodarki, jej transformacją oraz pojawieniem się nowych modeli biznesowych. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez PwC, transformacja cyfrowa spowoduje, oprócz transformacji samych firm, wzrost skłonności do inwestycji, poprawę efektywności działalności operacyjnej, powstanie nowych modeli finansowych, zmiany w procesach produkcji i dystrybucji, czy łańcuchach dostaw, a co za tym idzie, ograniczanie kosztów. Transformacja cyfrowa to także nowe szanse na wzrost szeregu sektorów, czy pojawianie się nowych rynków i klientów na globalnym rynku.
Dość oczywisty wydaje się wpływ nowych technologii, a zwłaszcza sztucznej inteligencji, automatyki i robotyki na rynek pracy. Analitycy wskazują na nadchodzące zjawisko krótko- i średnioterminowej utraty miejsc pracy, a w szczególności wypieranie czynności rutynowych i powtarzalnych oraz obniżenie popytu na pracę fizyczną. Według raportu Światowego Forum Ekonomicznego z października 2020 roku, w ciągu pięciu lat zniknie 85 milionów miejsc pracy. W cytowanym raporcie przewiduje się, że dzięki rozwojowi sztucznej inteligencji, w tym samym czasie powstanie 95 milionów nowych miejsc pracy.
Zmiany technologiczne tworzą potrzebę nowego modelu edukacyjnego, nie tylko dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, ale także stałego podnoszenia kwalifikacji uczestników rynku pracy i uczenia się nowych umiejętności. Proces ten będzie prowadził do wzrostu wydajności pracy. Będzie też wymuszał zmiany w tradycyjnych modelach zatrudnienia, rozwoju i ładu korporacyjnego. Już w tej chwili obserwujemy pojawienie się „Gig Economy”, charakteryzującej się krótkoterminowymi kontraktami, czy pracą freelancerów. Wartość gig economy w roku 2023 szacowana jest na 455 miliardów USD. Należy dodać, że model ten z jednej strony pozwala na większą elastyczność zatrudnienia i niezależność pracowników, podkreśla wagę umiejętności, kształcenia ustawicznego i „multitaskingu”, zaś z drugiej strony grozi obniżeniem bezpieczeństwa zatrudnienia, likwidacją szeregu dodatków do wynagrodzeń, osłabieniem ochrony prawnej i zwiększeniem nierówności zarobkowych.
Trudno jest precyzyjnie oszacować wpływ sztucznej inteligencji na gospodarkę światową, choć powszechnie uważa się, że będzie on bardzo istotny. Chris Hyzy, dyrektor ds. inwestycji Merrill and Bank of America Private Bank stwierdził ostatnio, że” Sztuczna Inteligencja spowoduje transformację globalnej gospodarki, tak jak to uczyniły w swoim czasie wynalazki elektryczności, czy maszyny parowej”. Hyzy przytacza dane, z których wynika, że w 2020 roku przychody sektora sztucznej inteligencji wyniosły 318 miliardów USD, a w roku 2026 wyniosą 900 miliardów USD. Wkład sztucznej inteligencji w gospodarkę globalną do roku 2030 wyniesie około 15,7 bilionów USD.
Wiemy, że nowe technologie są rozwijane w coraz większym tempie i nie sądzę, aby udało się ten proces spowolnić. To co można zrobić, to próbować ukierunkować ów rozwój tak, aby móc korzystać z jego dobrych stron, ale jednocześnie mieć świadomość związanych z nim zagrożeń. Niezwykle istotne są także działania dotyczące aspektów etycznych – ostatnie doniesienia dotyczące działań kierownictwa Binance czy Open AI wskazują na wagę kwestii etycznych podczas procesu tworzenia i wykorzystania sztucznej inteligencji czy technologii Blockchain. Oczekiwanie na kompleksowe i globalne rozwiązania regulacyjne muszą być poprzedzone działaniami samoregulacyjnymi wewnątrz sektorów technologicznych.
Jacek J. Wojciechowicz
Członek Towarzystwa Ekonomistów Polskich
Collegium Civitas
Prezes Zarządu Sunway Network S.A.