Przeprowadzone w marcu przez Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH badanie koniunktury w przemyśle przetwórczym jest pierwszym z wielobranżowych badań IRG metodą testu koniunktury, w którym odnotowano skutki pandemii COVID-19. Wprowadzone ograniczenia działalności gospodarczej już w pierwszym miesiącu obowiązywania spowodowały gwałtowne pogorszenie się koniunktury w tym dziale gospodarki. O skali załamania świadczą gwałtowne spadki wartości zarówno wskaźnika koniunktury, jak i sald odpowiedzi na poszczególne pytania ankiety. Ankietowani producenci, zwykle zróżnicowani zarówno w ocenie stanu bieżącego jak i perspektyw rozwojowych w najbliższej przyszłości, w tym badaniu są wyjątkowo zgodni. Spadek aktywności gospodarczej odnotowano we wszystkich badanych przekrojach, różni je tylko głębokość zmiany.
Wartość ogólnego wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGIND), równa -28,8 pkt., w ciągu miesiąca zmniejszyła się o 18 pkt. Tak głębokiego, miesięcznego spadku wartości wskaźnika IRG nie odnotował w historii badania koniunktury przemysłowej. Pogorszenie się koniunktury miało miejsce w obu sektorach własnościowych. Dla sektora prywatnego wartość IRGIND obniżyła się w ciągu miesiąca o 17,3 pkt. i jest równa -27,2 pkt. Jest niższa niż przed rokiem o 26,6 pkt. Dla sektora publicznego wartość wskaźnika zmniejszyła się w porównaniu z lutym o 23 pkt. do poziomu -45,6 pkt. Jest o 45,6 pkt. niższa od wartości sprzed roku.
Wartości wskaźnika są ujemne we wszystkich badanych przekrojach. W przekroju według wielkości przedsiębiorstwa spadki wyniosły odpowiednio:
• w grupie zatrudnienia do 50 pracowników – 12,7 pkt., do poziomu -27,4 pkt.,
• w grupie od 51 do 250 pracowników – 20,6 pkt., do poziomu -31 pkt.,
• w grupie od 251 do 500 pracowników – 7,8 pkt., do poziomu -14,8 pkt.,
• w grupie ponad 500 pracowników – 17,8 pkt., do poziomu -30,4 pkt.
W przekroju według głównych grup produktowych spadki wartości wskaźnika koniunktury były następujące:
• dla przedsiębiorstw produkujących półprodukty – 14,8 pkt., do poziomu -27,4 pkt.,
• dla przedsiębiorstw produkujących dobra inwestycyjne – 31,8 pkt., do poziomu -35,7 pkt.,
• dla przedsiębiorstw produkujących dobra konsumpcyjne trwałego użytku – 31,5 pkt., do poziomu -50 pkt.,
• dla przedsiębiorstw produkujących nietrwałe dobra konsumpcyjne – 14,9 pkt., do poziomu -24,1 pkt.
Spadki wartości wskaźnika w ujęciu regionalnym były następujące:
• w makroregionie południowym – 11,1 pkt., do poziomu -28,3 pkt.,
• w makroregionie północno-zachodnim – 9,7 pkt., do poziomu -18,6 pkt.,
• w makroregionie południowo-zachodnim – 27,1 pkt., do poziomu -49,1 pkt.,
• w makroregionie północnym – 24 pkt., do poziomu -27 pkt.,
• w makroregionie centralnym – 15 pkt., do poziomu -28,2 pkt.,
• w makroregionie wschodnim – 23,2 pkt., do poziomu -17,1 pkt.,
• w województwie mazowieckim – 29,5 pkt., do poziomu -45,9 pkt.
Także wszystkie salda odpowiedzi na pytania ankiety zmniejszyły swoje wartości. Największe spadki odnotowano dla pytań o ceny wyrobów gotowych i ogólną sytuację gospodarczą w Polsce; wyniosły one odpowiednio: 16,5 i 19,3 pkt. W przypadku pytań o wielkość produkcji, zamówień i zamówień eksportowych spadki sięgnęły odpowiednio: 14,1, 12,6 i 13,4 pkt. Stosunkowo niski spadek, równy 5,9 pkt., zanotowano dla pytania o sytuację finansową przedsiębiorstw. Najmniejszy spadek wartości salda, o 3,3 pkt., dotyczył pytania o poziom zatrudnienia. Znacznie większe spadki wartości wskaźnika i sald miały miejsce w skali roku. W wielu przypadkach przekraczały 30 pkt., sięgając nawet ponad 55 pkt.
Przewidywania przedsiębiorstw dot. rozwoju sytuacji w firmach i gospodarce w najbliższych miesiącach są bardzo pesymistyczne. Największy pesymizm dotyczy perspektyw polskiej gospodarki; wartość salda prognostycznego w przypadku tego pytania wynosi -77,2 pkt. i jest bliska najniższej dotychczas zarejestrowanej (-85,5 pkt. w lutym 2009 r.). Dla produkcji, zamówień, zamówień eksportowych i sytuacji finansowej wartości sald przewidywań także są ujemne i przekraczają 50 pkt. Większy pesymizm wyrażają przedsiębiorstwa publiczne.
Podobnie jak w ocenie stanu bieżącego, najmniejszą zmianę odnotowano dla prognozy wielkości zatrudnienia. Oznacza to, iż producenci nie dokonali jeszcze radykalnych cięć w zatrudnieniu na masową skalę i liczą na nieodległą poprawę koniunktury.
Kontakt do autorów:
prof. Elżbieta Adamowicz
Profesor, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
adel@sgh.waw.pl
dr Konrad Walczyk
Wykładowca, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
kwalcz1@shg.waw.pl
Towarzystwo Ekonomistów Polskich (TEP) krzewi wiedzę ekonomiczną i wyjaśnia zjawiska gospodarcze współczesnego świata, propagując poszanowanie własności prywatnej, wolną konkurencję oraz wolność gospodarczą, jako warunki rozwoju Polski. Zrzesza praktyków biznesu i teoretyków różnych dziedzin nauk ekonomicznych.