Sytuacja ogólnogospodarcza w Polsce w dobie pandemii zmienia się bardzo dynamicznie. Po pogorszeniu się koniunktury w IV kwartale ub.r. pierwszy kwartał 2021 r. przyniósł poprawę. Wartość barometru koniunktury IRG SGH (BARIRG), który jest złożonym wskaźnikiem koniunktury w polskiej gospodarce, wzrosła o 5,0 punktów w porównaniu z IV kwartałem 2020 r. Mimo poprawy sytuacja w gospodarce jest zła. Gwałtownie wzrosła uciążliwość barier działalności gospodarczej.
Wartość barometru BARIRG wynosi obecnie -16,9 pkt. i jest niższa od średniej z lat 1999-2021 o 8,8 pkt. (rys. niżej).
Największy udział w kwartalnym wzroście wartości barometru miał wskaźnik kondycji gospodarstw domowych, który zwiększył swoją wartość o 9,4 pkt. do wysokości -28,3 pkt. Jest ona jednak niższa niż przed rokiem o 18,6 pkt. (choć wyższa od średniej z lat 1996-2020 o 3,0 punkty). Kwartalny wzrost wartości wskaźnika jest skutkiem wzrostu wartości wszystkich jego składowych – w większym stopniu poprawiły się oceny perspektyw rozwojowych gospodarki polskiej (wzrost wartości salda o 12,3 pkt.) i przyszłej zdolności do oszczędzania (o 9,7 pkt.) , a w mniejszym – zmniejszenie się obaw przed bezrobociem (o 8,3 pkt.) i spodziewana poprawa sytuacji finansowej gospodarstw domowych (o 7,4 pkt.).
Dodatni wpływ na kwartalny wzrost wartości BARIRG miała także poprawa koniunktury w przemyśle przetwórczym, budownictwie i handlu. Wartość wskaźnika koniunktury przemysłowej wzrosła w ciągu minionego kwartału (tj. w porównaniu z październikiem 2020 r.) o 7,5 pkt. Obecna wartość, -5,7 pkt, jest jednak niższa od średniej z lat 1997-2020 (o 3,8 pkt.). Z kolei wskaźnik koniunktury budowlanej zwiększył swoją wartość o 11,4 pkt, do wysokości -12,8 pkt. Jest ona o 11,3 pkt. niższa od średniej z lat 1994-2020. Wartość wskaźnika koniunktury w handlu wzrosła o 13,4 pkt. do poziomu 4,6 pkt, o 3,4 pkt. wyższego od średniej z lat 1994-2020. Ujemny wkład do zmiany wartości barometru wniósł tylko wskaźnik koniunktury w sektorze bankowym (spadek jego wartości o 23,7 pkt.). To już piąty z rzędu kwartał bardzo słabej, pogarszającej się koniunktury bankowej.
Mimo ogólnej poprawy koniunktury producenci i konsumenci negatywnie oceniają ogólną kondycję gospodarki polskiej. Salda odpowiedzi na to pytanie testów koniunktury przyjmują bardzo niskie wartości: -69,6 pkt. w badaniu koniunktury w przemyśle przetwórczym, -63,1 pkt. w budownictwie i -48,2 pkt. w badaniu kondycji gospodarstw domowych. Oceny perspektyw rozwoju sytuacji ogólnogospodarczej w Polsce w najbliższej przyszłości są nieco lepsze.
W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego zmiany wartości wskaźników były zróżnicowane. Wzrost odnotowano w przemyśle przetwórczym (o 8,9 pkt.) i handlu (o 3,8 pkt.). Koniunktura w pozostałych sektorach pogorszyła się. Wartość barometru w skali roku zmalała o 7,8 pkt. Największy wpływ na to miały spadki wartości wskaźników: koniunktury w sektorze bankowym (o 37,3 pkt.) i kondycji gospodarstw domowych (o 18,6 pkt.). Roczny spadek wartości wskaźnika koniunktury w budownictwie wyniósł 1,8 pkt.
Wyniki badań koniunktury w pierwszym kwartale 2021 roku wskazują na wzrost aktywności przedsiębiorców oraz poprawę nastrojów zarówno producentów, jak i konsumentów. Mimo poprawy obecny stan koniunktury utrzymuje się na bardzo niskim poziomie. Zarówno wskaźniki koniunktury, jak i salda odpowiedzi na poszczególne pytania testów koniunktury przyjmują bardzo niskie wartości. Producenci sygnalizują znaczny wzrost uciążliwości barier działalności gospodarczej, a zwłaszcza trudności z utrzymaniem płynności finansowej oraz zaopatrzeniem w surowce i materiały, ograniczeń prawnoadministracyjnych i barier podatkowych. Przewidywania przedsiębiorstw dot. rozwoju sytuacji w najbliższej przyszłości cechuje jednak słabnący pesymizm. Niektóre salda prognostyczne (dot. produkcji i zamówień) po raz pierwszy od wielu kwartałów przyjmują wartości dodatnie. Niepewność co do dalszego przebiegu pandemii utrudnia prognozowanie zmian koniunktury. Kolejny kwartał jest zwykle okresem pozytywnego oddziaływania czynników sezonowych, być może zatem odnotowana poprawa koniunktury utrzyma się także w kolejnym kwartale.
Elżbieta Adamowicz, adel@sgh.waw.pl
Konrad Walczyk, kwalcz1@sgh.waw.pl
Towarzystwo Ekonomistów Polskich (TEP) krzewi wiedzę ekonomiczną i wyjaśnia zjawiska gospodarcze współczesnego świata, propagując poszanowanie własności prywatnej, wolną konkurencję oraz wolność gospodarczą, jako warunki rozwoju Polski. Zrzesza praktyków biznesu i teoretyków różnych dziedzin nauk ekonomicznych.