Polska zajęła 40 miejsce w rankingu Doing Business 2020 przygotowywanym przez Bank Światowy dla 190 krajów. Od kryzysu na rynkach finansowych w latach 2008-2009 do 2015 i 2016 roku pozycja Polski w Rankingu cały czas się poprawiała. Od 2017 (Doing Business 2018) warunki prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce się pogarszają.
Ranking Doing Business Banku Światowego (Ranking) porównuje warunki prowadzenia działalności gospodarczej w 190 krajach. Do tego porównania stosuje dla wszystkich gospodarek takie same kryteria i ich mierniki, m.in. zakładanie działalności gospodarczej, uzyskiwanie pozwolenia na budowę, przyłączanie firm do sieci elektroenergetycznej, rejestrowanie nieruchomości, dostęp do kredytu, egzekwowanie umów. Większość tych kryteriów oceniana jest w oparciu o liczbę procedur, które trzeba przejść (np. aby założyć firmę), czas, który jest potrzebny, aby te procedury wypełnić oraz koszty z tym związane (w odniesieniu do dochodu per capita).
Można się obruszać, że takie kryteria i ich mierniki zostały przyjęte przez Bank Światowy do oceny warunków prowadzenia działalności gospodarczej w różnych krajach na świecie, a także że ocenie podlegają jedynie spółki z o.o. Ale są to kryteria pozwalające porównywać i oceniać konkurencyjność 190 państw w podejściu do przedsiębiorczości. Tak, konkurencyjność państw! Bo nie tylko przedsiębiorstwa konkurują. Konkurują też państwa poprzez regulacje tworzące lepsze lub gorsze warunki do rozwoju przedsiębiorczości, a także poprze redukcję obciążeń administracyjnych. Politycy i administracja państwowa muszą o tym pamiętać.
Wiedzą o tym decydenci w Chinach, które od 2018 r. (Doing Business 2019) wyraźnie poprawiają warunki prowadzenia działalności w swojej gospodarce. Jeszcze w Doing Business 2018, który oceniał warunki gospodarowania w 2017 r., gospodarka chińska była na 78 miejscu w Rankingu. Dzisiaj jest to miejsce 31. W przyszłym roku ta pozycja zapewne znowu się poprawi. Wiedzą o tym decydenci w Niemczech, którzy starają się utrzymać +/- 20 pozycję w Rankingu.
Źródło: opracowanie na podstawie World Bank Doing Business, kolejne lata
Chyba nie do końca wiedzą o tym obecni polscy decydenci. Lata 2008- 2016 wskazują, że można było poprawiać warunki prowadzenia działalności gospodarczej poprzez redukcję obciążeń administracyjnych związanych uruchamianiem i prowadzeniem działalności gospodarczej. Jednak od roku 2017 (Doing Business 2018) pozycja Polski w obszarach ocenianych w Doing Business wyraźnie się pogarsza. Można mówić, że obniżono CIT do 9 proc. dla najmniejszej działalności gospodarczej, ale trzeba dodać, że ta obniżka obejmuje ok. 8 proc. przedsiębiorstw. Można mówić, że wprowadza się tzw. mały ZUS, ale jednocześnie trzeba powiedzieć, że podnosi się płacę minimalną o ponad 15 proc. (w 2020 r. wobec 2019 r.), a planuje się ją prawie podwoić w ciągu najbliższych 3-4 lat, co ma ogromne znaczenie dla małych firm i zdecydowanie pogorszy ich finansowy standing.
Ideą Doing Business nie jest ocena regulacji, ale ocena procedur administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą. Ile ich trzeba wypełnić, aby zarejestrować działalność, uzyskać pozwolenie na budowę, zarejestrować nieruchomość, etc. Ile czasu to zajmuje i ile to kosztuje. Proste kryteria!
Popatrzmy zatem, co się wydarzyło w ostatnich latach w tych obszarach w Polsce.
1) W Doing Business 2015 byliśmy na 85 miejscu, jeśli chodzi o rozpoczynanie działalności gospodarczej. Dzisiaj jesteśmy na miejscu 128. Wtedy osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą musiała przejść 4 procedury i trwało to 30 dni. Dzisiaj to 5 procedur i 37 dni.
2) W Doing Business 2017 byliśmy na 47 miejscu, jeśli chodzi o płacenie podatków. Dzisiaj to 77 pozycja. Mieliśmy i mamy 7 procedur, ale w 2016 r. (Doing Business 2017) absorbowały one 271 godzin w roku, dzisiaj potrzebne są na to 334 godziny. I to przy rosnącym ucyfrowieniu tak przedsiębiorstw, jak i administracji państwa.
3) W Doing Business 2017 przyłączanie firm do sieci elektroenergetycznej dawało nam 46 pozycję na świecie, dzisiaj jest to pozycja 60. Co ciekawe, liczba procedur nie uległa tu zmianie (4), a czas nawet się skrócił (ze 122 dni na 112). Wskazuje to jednak, że w innych krajach zrobiono znacznie więcej niż w Polsce, aby przyspieszyć proces podłączania firm do elektryczności.
4) W Doing Business 2017 Polska była na 38 pozycji w rejestrowaniu nieruchomości. Teraz jest na pozycji 92. Liczba procedur nie wzrosła, ale istotnie wydłużył się czas rejestracji – z 33 dni w 2016 r. do 135 dni w 2019 r. I to przy rosnącym ucyfrowieniu gospodarki. Można oczywiście to istotne pogorszenie sytuacji w obszarze rejestrowania nieruchomości tłumaczyć wprowadzeniem możliwości przekształcania użytkowania wieczystego we własność, a tym samym zwiększeniem liczby wniosków. Wprowadzając taką możliwość decydenci powinni od razu stworzyć warunki do jej realizacji. Nie trzeba analiz, ekspertów i modeli, aby wiedzieć, że taka zmiana prawa wymaga wsparcia finansowego i osobowego instytucji tę zmianę realizujących.
Źródło: opracowanie na podstawie World Bank Doing Business, kolejne lata
Na szczęście nie wszędzie pozycja Polski się pogorszyła. Cały czas (od Doing Business 2015) poprawiają się warunki związane z uzyskiwaniem pozwoleń na budowę. Poprawia się także rozwiązywanie spraw związanych z niewypłacalnością. To dwa bardzo ważne dla działalności gospodarczej obszary. I pokazują one, że można ograniczać liczbę procedur i czas ich realizacji. Obciążenia administracyjne są codzienną „zmorą” przedsiębiorców. Warto nie tylko obniżać podatki dla najmniejszych podmiotów i obniżać im ZUS, ale także zabrać się skutecznie za sprawy, które mogą być znacznie większą wartością dodaną dla całej gospodarki!
Kontakt do autora:
dr Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek
Członek Rady, Towarzystwo Ekonomistów Polskich
Wykładowca, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego
e-mail: malgorzata.krzysztoszek@tep.org.pl.
tel. +48 600 296 438
Towarzystwo Ekonomistów Polskich (TEP) krzewi wiedzę ekonomiczną i wyjaśnia zjawiska gospodarcze współczesnego świata, propagując poszanowanie własności prywatnej, wolną konkurencję oraz wolność gospodarczą, jako warunki rozwoju Polski. Zrzesza praktyków biznesu i teoretyków różnych dziedzin nauk ekonomicznych.