Zwracamy się z apelem do Ministra Finansów o jak najszybszą aktualizację projektu ustawy budżetowej na 2022 rok. Obserwowany w ostatnich miesiącach duży wzrost inflacji oraz niepokojące prognozy na temat jej wysokości w kolejnych miesiącach 2022 roku oznaczają, że konieczna jest aktualizacja przedłożonego Parlamentowi projektu ustawy budżetowej na 2022 rok. Zmiany powinny uwzględniać przede wszystkim nowe prognozy inflacji oraz wynikające z tego konsekwencje dla dochodów i wydatków budżetu państwa w 2022 roku. Uwzględnione powinny być również skutki działań o charakterze fiskalnym w ramach tzw. „Tarczy Antyinflacyjnej”.
W przedłożonym Sejmowi projekcie ustawy budżetowej rząd założył na 2022 rok średnioroczną inflację w wysokości 3,3%. Tymczasem w listopadowej projekcji inflacji NBP zakłada się, że inflacja w 2022 roku wyniesie 5,8%. Co więcej, szacunki te nie uwzględniają nowych taryf gazowych (średni wzrost rachunków dla gospodarstw domowych +54%) i energetyczne (średni wzrost +24%), zatwierdzonych w grudniu przez URE. Z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że inflacja będzie się kształtowała powyżej tej, która jest wskazana w ostatnich szacunkach banku centralnego.
Zgodnie z art. 2 pkt. 9 ustawy o finansach publicznych przez scenariusz makroekonomiczny na podstawie, którego powinna być opracowywana ustawa budżetowa „rozumie się (…) scenariusz przedstawiający realistyczne prognozy”. Ten przepis wprowadzono do polskiego ustawodawstwa w związku z dyrektywą Rady 2011/85/UE w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich (tzw. 6-paku – czyli reformy ram fiskalnych w UE po kryzysie 2008 r.). W ramach tej dyrektywy wdrożono w Polsce w 2013 r. tzw. regułę wydatkową (SRW). W 2018 r. mimo tego Komisja Europejska zarzuciła Polsce niepełne wprowadzenie dyrektywy właśnie w zakresie zapewnienia realistycznych prognoz makroekonomicznych. W ramach nowelizacji z 2019 r. uchwalono powyższy zapis oraz wymóg porównywania prognoz budżetowych do innych prognoz (art. 142 pkt. 2a-2c).
W uzasadnieniu prognozy budżetowej (str. 13) do projektu ustawy budżetowej na 2022 rok, rząd zestawił prognozę rządową z prognozami rynkowymi (ankieta Refinitiv z lipca 2021 r.). Niestety prognoza rządowa inflacji była już wtedy optymistyczna (niższa od konsensusu). Obecnie według tej samej ankiety ekonomiści oczekują inflacji w wysokości 7,5% (minimalna prognoza to aż 6,0%, a maksymalna 8,5%). To oznacza, że w skrajnym scenariuszu inflacja może być ponad 2,5 krotnie wyższa niż zakłada rząd.
Jedna z podstawowych zasad prawidłowego podejścia do konstruowania ustawy budżetowej odnosi się do przyjęcia konserwatywnego scenariusza rozwoju sytuacji gospodarczej. Podejście konserwatywne nie powinno jednak oznaczać braku realizmu w odniesieniu do przyjmowanych założeń. Tymczasem w przypadku projektu ustawy na 2022 r. mamy do czynienia z przyjęciem rażąco niższej, od najbardziej prawdopodobnej, ścieżki inflacji. Oznaczać to będzie – z jednej strony – dodatkowe, wielomiliardowe wpływy dochodów do budżetu, a z drugiej spowoduje, że po stronie wydatkowej, część dysponentów środków budżetowych narażona będzie na problemy wynikające z nieuwzględnienia znaczącego spadku siły nabywczej otrzymywanych środków budżetowych. Ustawa Budżetowa bazuje na scenariuszu makroekonomicznym, który nie spełnia kryteriów wynikających z Dyrektywy EU 2011/85/UE, zapisanych w art. 2 ustawy o finansach publicznych.
Apelujemy o jak najszybsze podjęcie działań na rzecz aktualizacji założeń projektu ustawy budżetowej na 2022 rok. Zakładany wskaźnik inflacji powinien uwzględniać zachodzące w ostatnich miesiącach procesy cenowe. Jego zmiana powinna przekładać się na stosowne zmiany zarówno po stronie dochodowej, jak i wydatkowej budżetu państwa. Dodatkowo uważamy, że w poprawionej wersji projektu muszą zostać uwzględnione również efekty działań planowanych w ramach „Tarczy Antyinflacyjnej” (w tym mniejsze wpływy podatkowe oraz sposoby finansowania programu).
Utrzymanie obecnych założeń makroekonomicznych w projekcie ustawy budżetowej oznaczać będzie, że mamy do czynienia z fikcją planowania w odniesieniu do najważniejszego dokumentu określającego ramy prowadzonej polityki fiskalnej i złamaniem art. 2 ustawy o finansach publicznych.
Rada Towarzystwa Ekonomistów Polskich
Towarzystwo Ekonomistów Polskich (TEP) krzewi wiedzę ekonomiczną i wyjaśnia zjawiska gospodarcze współczesnego świata, propagując poszanowanie własności prywatnej, wolną konkurencję oraz wolność gospodarczą, jako warunki rozwoju Polski. Zrzesza praktyków biznesu i teoretyków różnych dziedzin nauk ekonomicznych.