W związku z wejściem w życie unijnych przepisów dotyczących ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (SFDR), rośnie popyt inwestorów na informacje dotyczące czynników pozafinansowych – środowiskowych, społecznych i z obszaru ładu korporacyjnego (ESG) w działalności przedsiębiorstw. Dodatkowym bodźcem oddziaływującym na wzrost popytu jest rosnące przekonanie o pozytywnym wpływie posiadania walorów o wysokim profilu ESG w portfelach inwestycyjnych oraz dynamicznie rozwijający się rynek zielonych instrumentów finansowych. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie dostrzega rynkowe trendy, czego dowodem jest opublikowanie Wytycznych do raportowania ESG. Dokument ten ma przyczynić się do wzrostu transparentności przedsiębiorstw w obszarze raportowania niefinansowego i ułatwić firmom przygotowanie się do nadchodzących zmian regulacyjnych.
W marcu 2021 r. rozpoczął się pierwszy etap wdrażania unijnych przepisów dotyczących ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (rozporządzenie SFDR (Sustainable Finance Disclosure Regulation). W związku z tym rośnie popyt ze strony instytucji finansowych objętych rozporządzeniem SFDR (m.in. fundusze inwestycyjne, banki, zakłady ubezpieczeń) na informacje w zakresie danych dotyczących oddziaływania przedsiębiorstw na środowisko i społeczeństwo oraz związanych z ładem korporacyjnym (ESG). Co ważne, popyt inwestorów wynika nie tylko z nowych obowiązków regulacyjnych, ale jest również związany z pozytywnym wpływem posiadania w portfelu walorów o wysokim profilu ESG. O ile brakuje naukowego konsensusu dotyczącego bezpośredniego, pozytywnego wpływu czynników ESG na zwroty z inwestycji ważone ryzykiem (Damodaran 2020, Cerqueti et al. 2020), o tyle okazuje się, że posiadanie w portfelu aktywów o wysokim profilu ESG przyczynia się do ograniczenia ekspozycji na ryzyko (np. Bechetti et al. 2015). Dotyczy to również ryzyka systemowego (Cerqueti et al. 2020), dzięki czemu odpowiedzialne inwestowanie jest korzystne nie tylko z punktu widzenia inwestora, ale również całego rynku. Ponadto gwałtownie rośnie popularność zielonych instrumentów finansowych, w szczególności zielonych obligacji. W początkowej fazie rozwoju w Polsce, zielone finansowanie dłużne zostało zdominowane przez Skarb Państwa[1], jednak obecnie takie obligacje zyskują bardzo dużą popularność również wśród emitentów z sektora przedsiębiorstw (zarówno państwowych, np. Orlen, jak i prywatnych – np. Columbus Energy) oraz samorządów (np. Łódź). Rozwój tego rynku i zainteresowanie inwestorów zielonymi instrumentami finansowymi jest kolejnym czynnikiem wpływającym na popyt na dane dotyczące czynników pozafinansowych.
Te trendy dostrzega Giełda Papierów Wartościowych, czego owocem są opublikowane w maju br. Wytyczne do raportowania ESG przygotowane we współpracy z Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju oraz z firmą doradczą Steward Redqueen. Wytyczne stanowią mapę drogową po szybko rozwijającym się obszarze raportowania ESG, która ma wesprzeć przedsiębiorstwa w ujawnianiu informacji niefinansowych i przygotowaniu do zmian regulacyjnych wynikających z nowej unijnej dyrektywy (Corporate Sustainability Reporting Directive – CSRD)[2]. Wytyczne GPW nie tylko opisują środowisko prawne i obowiązki wynikające z poszczególnych regulacji, ale również wychodzą o krok dalej i przedstawiają oddolne inicjatywy rynkowe, które mają na celu ułatwienie firmom ujawnienie informacji związanych ze zmianą klimatu, np. zalecenia Grupy Zadaniowej ds. Ujawniania Informacji Finansowych Związanych z Klimatem (TCFD) czy Carbon Disclosure Project (CDP)[3]. Obie inicjatywy dostarczają niezwykle cennych informacji dotyczących m.in. procesu zarządzania ryzykiem klimatycznym czy transformacji biznesu w kierunku niskoemisyjnym, a udział polskich przedsiębiorstw w tym przedsięwzięciach jest jak dotąd marginalny.
Poza zarysowaniem rynkowych trendów, dokument przedstawia również szczegółową „instrukcję” raportowania niefinansowego uwzględniającą wymagania prawne, dobre praktyki w obszarze ujawniania informacji oraz zestaw omówionych wskaźników ESG. W tym przypadku wytyczne również wychodzą poza niezbędne minimum wynikające z regulacji, czego przykładem jest proponowana metoda obliczania intensywności emisji gazów cieplarnianych. O ile SFDR sugeruje obliczanie intensywność emisji gazów cieplarnianych w stosunku do przychodu (czyli dzieląc całkowitą wartość emisji przez przychód), o tyle wytyczne GPW wskazują, że dobrą praktyką jest by firmy z sektorów wysokoemisyjnych określały intensywność emisji w stosunku do jednostek produkcji. Mimo że ta definicja wydaje się błahostką, to jest istotna z punktu widzenia inwestorów, ponieważ ułatwia porównywanie przedsiębiorstw działających w tym samym sektorze[4].
Dzięki publikacji Wytycznych do raportowania ESG warszawska giełda dołączyła do grona 59 ze 103 giełd papierów wartościowych skupionych w inicjatywie ONZ Sustainable Stock Exchange Initiative[5], które opublikowały podobne przewodniki. Publikacja wytycznych jest działaniem korzystnym zarówno dla inwestorów (głównie instytucjonalnych, ale też indywidualnych) oraz przedsiębiorstw notowanych na GPW. Wytyczne nie tylko przyczynią się do zwiększenia przejrzystości i spójności raportowanych danych, ale również korzystnie wpłyną na ich porównywalność i ułatwią firmom przygotowania do zmian regulacyjnych wynikających z dyrektywy CSRD.
Bardziej szczegółowo na temat czynników ESG pisali w ramach cyklu „TEP o gospodarce” Rafał Rudzki i Katarzyna Średzińska: Czynniki ESG katalizatorem zmian modeli biznesowych i strategii przedsiębiorstw oraz Rośnie znaczenie czynników pozafinansowych (ESG) w zarządzaniu przedsiębiorstwem w czasie pandemii. O zależności pomiędzy stopami zwrotu z akcji a profilem ESG spółek pisałem w ramach cyklu „TEP o gospodarce” w lutym 2021: Czynniki ESG nie są „finansową szczepionką” przeciwko COVID-19.
Kontakt do autora:
Maciej Orczyk
e-mail: maciej.orczyk@mailo.com
Towarzystwo Ekonomistów Polskich (TEP) krzewi wiedzę ekonomiczną i wyjaśnia zjawiska gospodarcze współczesnego świata, propagując poszanowanie własności prywatnej, wolną konkurencję oraz wolność gospodarczą, jako warunki rozwoju Polski. Zrzesza praktyków biznesu i teoretyków różnych dziedzin nauk ekonomicznych.
[1] Polski rząd jako pierwszy na świecie wyemitował zielone obligacje skarbowe na rynku europejskim w grudniu 2017 r.
[2] Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) zastąpi dotychczasową dyrektywę Non-Financial Reporting Directive (NFRD), która obecnie nakłada obowiązek raportowania informacji niefinansowych na spółki zatrudniające ponad 500 pracowników. Zrewidowana dyrektywa nie tylko rozszerzy zakres firm objętych obowiązkiem raportowania, ale również uszczegółowi, jakie informacje mają być ujawniane i dostosuje raportowanie niefinansowe do pozostałych regulacji, np. wspomnianego SFDR.
[3] Inicjatywa, która pozwala firmom ujawnić szczegółowe informacje związane ze zmianą klimatu poprzez zestandaryzowany kwestionariusz.
[4] Weźmy za przykład sektor stali. Firma A produkuje wyłącznie stal, a firma B produkuje stal, windy i komponenty przemysłowe. Porównanie intensywności emisji w stosunku do przychodu jest niemiarodajne, ponieważ firmy produkują różne produkty. Porównanie intensywności emisji w stosunku do 1 tony wyprodukowanej stali ułatwia analizę porównawczą.
[5] https://sseinitiative.org/esg-disclosure/ (dostęp 30.05.2021)